Rætt við Þóru Þórðardóttur og Helga Helgason á Akranesi 2019
Umhverfisviðurkenningar Akraneskaupstaðar voru veittar nýverið og í flokki fallegra einkalóða var Brekkubraut 25 á Akranesi veitt viðurkenning. Þar búa hjónin Þóra Þórðardóttir og Helgi Helgason og hafa gert undanfarin fjögur ár. „Þegar við fluttum inn var hér gamall og fallegur garður. Hér voru pallar og stétt, greinilega frá sitt hvorum tímanum, gamalt timburgróðurhús, rosalega fallegt en alveg að fúna í sundur,“ segja Þóra og Helgi í samtali við Skessuhorn. „Það var greinilegt að hér hafði verið ræktun og mikill garðaáhugi, því garðurinn var snyrtilegur og fínn. Fólk sem er ekki svona galið eins og við hefði bara haldið honum,“ segir Þóra létt í bragði. „Eftir eitt ár hérna hófumst við handa við að taka garðinn í gegn. Við vorum að endurnýja húsið að innan og vildum drena með húsinu að utan. Til þess þurfti gröfu sem mokaði meðfram öllu húsinu og þá lá beint við að nýta tækifærið, taka pallana og stéttina, skipta um jarðveg og taka bara allt í gegn,“ segir Þóra. Helgi bætir því við að samhliða hafi þau notað tækifærið, lagt lagnir í bílskúrinn, heitan pott og leitt affallið frá húsinu í gróðurhúsið. „En þegar búið var að taka garðinn allan upp var svo mikil rigning, þarsíðasta haust, að það var ekki hægt að halda áfram. Garðurinn var uppvaðinn heilan vetur. En vorið eftir fengum við gröfuna aftur og héldum áfram. Fyrsta verkið var bara að komast upp úr drullunni,“ segir Þóra og brosir.
Allt heilt notað aftur
Hjónin vildu nýta sem mest af því sem féll til við endurnýjun garðsins. Allt sem var heilt var notað aftur og hefur sitt hlutverk í nýja garðinum. „Við söfnuðum spýtunum úr pallinum, naglhreinsuðum þær, hreinsuðum hellurnar sömuleiðis og fengum gefins hellur úr öðrum garði,“ segir Helgi. „Þau tré sem voru felld voru söguð í eldivið, greinar þurrkaðar og kurlaðar. Við hentum engu efni sem hægt var að nota,“ segir Þóra. Þá keyptu þau sér nýtt gróðurhús, fóru í Umbúðamiðlun og fengu gefins gölluð fiskikör og röðuðu níu slíkum upp í miðjan garðinn. Helgi klæddi þau að utan með spýtunum úr gamla pallinum og þar er nú stór hluti af matjurtaræktun heimilisins. „Sumir héldu að við værum orðin klikkuð þegar við komum með hvert karið á fætur öðru inn í garð,“ segir Þóra. „En þetta gerðum við til að lyfta beðunum, til að þurfa ekki að bogra yfir þeim, heldur getur maður bara setið á kantinum,“ segir Helgi. Matjurtaræktunin er þannig í miðju garðsins, sem er óvenjulegt að sögn Þóru. „Yfirleitt er matjurtarækt höfð á bakvið þar sem enginn sér, en við erum með hana í miðjum garðinum,“ segir Þóra.
Hringrásarkerfi
Auk þess að hafa endurnýtt allt heillegt sem til féll við endurnýjun garðsins stefna Þóra og Helgi að því að garðurinn verði eins sjálfbær og mögulegt er. Allur lífrænn úrgangur sem fellur til á heimilinu og í garðinum er færður til moltugerðar, sem er í tunnu á bakvið gróðurhúsið. „Við erum að búa til hringrásarkerfi og markmiðið er að garðurinn verði sjálfbær. Við búum til okkar eigin moltu sem við setjum undir allt sem við ræktum, sem er kannski skýringin á því af hverju allt vex svona rosalega eins og í sumar. Það eina sem við hendum er illgresið, en þó er ekki mikið af því vegna þess að við sækjum gæðamold til Reykjavíkur. Við vinnum bæði fyrir sunnan og látum okkur hafa það að koma við í Gæðamold af og til og kaupa almennilega mold,“ segir Þóra. „En við reynum að nýta allt sem til fellur, eins mikið og hægt er. Við viljum vera umhverfisvæn,“ bætir hún við.
Félagsskapur garðáhugafólks
Fyrir tveimur árum stofnaði Þóra Garðyrkjudeild Akraness og gegnir formennsku þar, en deildin er undirdeild Garðyrkjufélags Íslands. „Við höldum tvo viðburði á ári. Á vorin er plöntuskiptadagur þar sem fólk kemur saman og skiptist á plöntum sem það ýmist hefur forræktað eða grisjað úr sínum garði. Það sem verður afgangs er sett í almenning sem hver sem er má koma og sækja í. Seinni viðburðurinn er garðaganga í ágúst. Þá hittumst við á ákveðnum stað, göngum á milli og skoðum nokkra garða,“ segir Þóra. „Þessi félagsskapur er vonandi kominn til að vera,“ segir hún. „Ef til stendur að koma upp nýjum og betri ræktunarstað á vegum Akraneskaupstaðar. Þá er garðyrkjudeildin reiðubúin að koma að því með einhverjum hætti. Af því við erum partur af Garðyrkjufélagi Íslands þá getum við fengið þaðan fræðslufulltrúa til að koma og leiðbeina okkur. Það þarf að gera þetta almennilega svo fólk fái áhuga og fleiri fari að rækta ofan í sig,“ segir hún.
Hvetur til matjurtaræktunar
Í matjurtagarðinum á Brekkubraut rækta Þóra og Helgi alls konar matjurtir; kúrbít og hvítlauk, paprikur, tómata, jarðarber, rifsber, sólber, hindber, klettasalat, brokkólí, spínat og krydd eins og myntu, steinselju og fleira. Liggur við að þau hjónin séu hætt að fara út í búð á sumrin. „Við erum bara búin að standa á beit,“ segir Þóra létt í bragði. Næsta sumar vonast þau til að fá epli á trén og plómuuppskeru, en aðeins örfáar plómur fengust þetta sumarið. Matjurtarækt er Þóru mikið hjartans mál og hún vill hvetja fólk til að rækta ofan í sig. „Ástæðan fyrir því að ég samþykkti að taka við þessari viðurkenningu núna var til að nýta tækifærið og hvetja fólk til matjurtaræktunar. Ég hefði helst viljað fá þessi verðlaun eftir svona tíu ár, þá sé ég fyrir mér að hér verði allt á kafi í gróðri. Núna er þetta allt frekar smátt í sniðum en á eftir að vaxa og dafna,“ segir hún.
Allir geta ræktað ofan í sig
„En ég vil hvetja alla til að rækta ofan í sig og það er vel hægt að rækta matjurtir þó fólk sé bara með svalir,“ segir Þóra. „Þetta er auðvitað vinna og maður þarf að skapa aðstæður til ræktunar, en það þurfa ekkert allir að ganga eins langt og ég. Þetta er ástríða hjá mér. En að rækta eitthvað smá, vera með lítinn kassa með tveimur eða þremur salattegundum og tómata í glugganum er ekkert mál. Það geta allir gert það,“ segir hún. „Það er nefnilega hægt að rækta miklu fleira en bara gras. Við ræktum svo mikið gras hérna í hverjum garði að það mætti halda að við værum öll með skepnur á fóðrum,“ segir Þóra. „Eins hefur mér alltaf þótt skrýtið að hvergi virðist vera hægt að rækta neitt við fjölbýlishúsalóðir. Ég held það væri rakið fyrir íbúa eða húsfélög að taka sig saman og rækta matjurtir í görðunum,“ bætir hún við. „Þar fyrir utan er það viðurkennt að garðrækt er mjög holl fyrir andann. Fólk nær að kjarna sig og hugsa inn á við. Garðrækt er algjör heilun,“ segir hún. Þá er ótalinn sparnaðurinn sem getur hlotist af því að rækta eigin matjurtir. „Maður fer út í búð og kaupir lítinn poka af fræjum á nokkra hundraðkalla, sáir í febrúar og svo borðar fjölskyldan fleiri kíló af tómötum allt sumarið, sem dæmi. Þar fyrir utan er þetta allt lífrænt ræktað og við vitum nákvæmlega hvað er búið að gera við okkar uppskeru þegar kemur að því að borða hana,“ segja Þóra og Helgi að lokum.
Comments